پمپ سرنگ یک دستگاه پزشکی است که برای تزریق مقادیر دقیقی از داروها یا مواد مغذی به بیماران به کار می‌رود. این دستگاه معمولاً در بخش‌های مراقبت ویژه یا پس از عمل‌های جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به صورت منظم و در زمان مشخص، مقدار خاصی از دارو یا مواد مغذی به بیمار تزریق شود.
قطر داخلی سرنگ این دستگاه ثابت است و با تنظیم سرعت حرکت پیستون سرنگ، می‌توان سرعت تزریق را کنترل کرد. این پمپ می‌تواند داروهای شیمی درمانی، هورمونی، آنتی بیوتیک، داروهای قلبی، و حتی شیر برای نوزادان نورس را به صورت منظم و دقیق تزریق کند.
از مزایای این دستگاه می‌توان به دقت بالا در تزریق مقادیر بسیار کمی از دارو، استفاده از رایانه هوشمند برای کنترل جریان تزریق، و ارسال اخطارها در صورت بروز مشکلاتی نظیر انسداد رگ یا جابجایی آنژیوکت اشاره کرد.
مکانیزم داخلی پمپ سرنگ
در دستگاه پمپ سرنگ، حرکت مواد درون سرنگ توسط موتور پله‌ای کنترل می‌شود. ابتدا با استفاده از یک مکانیزم اپتوکوپلر، نوع و حجم سرنگ تشخیص داده می‌شود. این مکانیزم شامل یک فرستنده مادون قرمز و گیرنده مادون قرمز است که با توجه به اندازه سرنگ، ارتفاع مشخصی را اندازه‌گیری می‌کند. سپس میکروکنترلر مربوطه، سرعت حرکت مواد را بر اساس سرعت انتخاب شده تنظیم می‌کند و ولتاژ مورد نیاز برای حرکت را تولید می‌کند. در ادامه، با استفاده از فیدبک حاصل از سرعت حرکت دستگاه، هرگونه مشکل یا نقص در عملکرد آن شناسایی و با ایجاد اعلان (Alarm) مربوطه اعلام می‌شود. این فرایند کنترل و مانیتورینگ دستگاه را بهبود می‌بخشد و اطمینان از عملکرد صحیح آن را فراهم می‌کند.
آلارم “OCCL” به معنای وجود گرفتگی در مسیر حرکت مایع است. این دستگاه و مکانیزم مربوط به دلیل حساسیت بالای Optocoptler ها، آسیب پذیر هستند. در مدل‌های جدید این دستگاه، از پتانسیومتر برای تعیین نوع سرنگ استفاده می‌شود که دارای خطای کمتری است.
یکی از موارد دیگر در این دستگاه منبع تغذیه آن است. معمولاً منابع تغذیه به صورت Switching استفاده می‌شوند که در آن از برش موج استفاده می‌شود. روی برد صنعتی پمپ سرنگ، قطعاتی که معمولاً آسیب می‌بینند، قطعات قدرتی هستند.
زمانی که سرنگ به انتها می‌رسد و داروی موجود در آن تقریباً به اتمام می‌رسد، آلارم “Near Empty” فعال می‌شود و یا آلارم “End” در صورت اتمام کامل دارو فعال می‌شود.
آلارم‌های رایج در دستگاه پمپ سرنگ عبارتند از:
– X Min PRE ALARM: که نشان می‌دهد تا X دقیقه دیگر تزریق تمام می‌شود (مقدار X بیشتر از ۵ نیست).
– Low BATTERY
– VERY LOW BATTERY
– Occlusion (گرفتگی)
– No MAIN: که نشان دهنده قطع برق در طول تزریق است.
پمپ تزریق سرنگ یک دستگاه حدود ۲ کیلوگرمی است که بر روی پایه‌ای مخصوص نصب می‌شود. این دستگاه شامل دو بخش اصلی، یعنی بخش مکانیکی و بخش الکتریکی است.
در بخش مکانیکی، یک پمپ وجود دارد که با جلو بردن پیستون سرنگ، مایع را با نرخ تنظیم شده تزریق می‌کند. در اکثر پمپ‌های سرنگ، از یک موتور پله‌ای استفاده می‌شود که پیستون سرنگ را به جلو می‌راند. سرعت این موتور بسته به نرخ تنظیم شده و اندازه سرنگ تغییر می‌کند.
قسمت مکانیکی دستگاه به کار می‌رود تا حرکت چرخشی موتور را به حرکت خطی برای فشار دادن پیستون سرنگ به سمت جلو تبدیل کند. با استفاده از پالس‌های اعمالی به موتور پله‌ای، میزان درجه چرخش محور موتور مشخص می‌شود. سپس از طریق یک چرخ دنده و پیچاندن پیچ، اهرم جلو حرکت می‌کند و به سرنگ فشار وارد می‌شود.
در بخش الکتریکی، بر اساس اطلاعات ورودی، پارامترهای نرخ تزریق درخواستی تنظیم می‌شوند و از طریق پالس‌های الکتریکی به درایور موتور پله‌ای ارسال می‌شوند.
نگهداری از پمپ سرنگ
به منظور اطمینان از ایمنی و عملکرد صحیح دستگاه پمپ سرنگ، لازم است به نکات زیر توجه کنید:
- از بکارگیری دستگاه در محیط‌های مرطوب یا زمین خیس خودداری کنید تا از احتمال اتصال کوتاه جلوگیری شود.
- پمپ را در محل‌هایی که مواد شیمیایی نگهداری می‌شود یا در مکان‌هایی که خطر انفجار به دلیل گازهای بیهوشی وجود دارد، استفاده نکنید.
- از بلند کردن پمپ با استفاده از بارل سرنگ یا پلانجر آن خودداری کنید.
- اجتناب کنید از پرکردن سرنگ‌های ۵۰ میلی لیتری بیش از ظرفیت آنها، زیرا ممکن است سرنگ به طور کامل در محل خود قرار نگیرد.
- همیشه از پریزهای دارای اتصال زمین برای اتصال دستگاه به برق استفاده کنید.
- هیچ‌گاه از سیم‌های رابط و سه‌راهی جهت اتصال دستگاه به برق استفاده نکنید.
- در صورت وارد شدن ضربه به پمپ و یا سقوط آن، قبل از استفاده مجدد دستگاه، از تایید پرسنل سرویس صحیح اطمینان حاصل کنید.
- مطمئن شوید که دوشاخه برق دستگاه بعد از شستشو و قبل از استفاده مجدد کاملاً خشک شده باشد و از خشک‌کن‌های هوایی مانند پمپ هوا یا سشوار برای این کار استفاده نکنید.
- از فشار آوردن بر روی لامپ‌های آلارم و نشانگر عملکرد دستگاه هنگام شستشو خودداری کنید تا آسیب به آنها وارد نشود.
استریل کردن دستگاه پمپ تزریق
روش‌های تمیز کردن، ضد عفونی و استریل کردن دستگاه پمپ تزریق باید با دقت و طبق مراحل زیر انجام شود:
- قبل از شروع هر گونه تمیز کردن، دستگاه را خاموش کرده و سیم آن را از منبع برق جدا کنید.
- در صورت برخورد با قطراتی از مایع تزریقی یا سایر مواد بر روی دستگاه، بلافاصله آن را با یک پارچه مرطوب تمیز کنید.
- برای تمیز کردن سطح دستگاه، از یک دستمال مرطوب استفاده کنید و دستگاه را در یک دوره زمانی مشخص تمیز کنید. در این مرحله، موارد زیر را رعایت کنید:
– از خیس کردن دستگاه با آب خودداری کنید.
– از استفاده از پاک کننده‌های ارگانیک مانند تینر و الکل برای تمیز کردن سطح دستگاه خودداری کنید.
- برای ضدعفونی کردن دستگاه، از مواد ضدعفونی مناسب مانند الکل پرکننده استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که محل‌های دشوار به خوبی تمیز شده و ضدعفونی شوند.
- در صورت نیاز به استریل کردن دستگاه، از روش‌های استریل سازی معتبر و مناسب استفاده کنید، مانند استفاده از اتوکلاو یا استریل کردن با اتوکلاو. این مرحله باید با دقت و به روش‌های استاندارد انجام شود تا دستگاه به طور کامل استریل شود و مطمئن شوید که هیچ میکروب یا عوامل آلودگی دیگری باقی نمانده است.
سخن آخر
در نهایت، مکانیزم داخلی پمپ سرنگ، با استفاده از موتور پله‌ای و پیستون، مایعات را با دقت و نرخ تنظیم شده به بیمار تزریق می‌کند. این مکانیزم پیچیده، با دقت و کنترل متناسب، تضمین می‌کند که داروها به مقدار صحیح و در زمان مناسب به بیماران تزریق شوند، همچنین امکان تشخیص خطاها و اعمال آلارم‌های مربوطه را فراهم می‌کند. این مکانیزم، نقش بسیار حیاتی در ارائه مراقبت به بیماران دارد و اطمینان از ارائه‌ی درمان بهینه را افزایش می‌دهد.
سوالات متداول
۱. مکانیزم داخلی پمپ سرنگ چگونه کار می‌کند؟
مکانیزم داخلی پمپ سرنگ با استفاده از یک موتور پله‌ای و پیستون، مایعات را با دقت و نرخ تنظیم شده به بیمار تزریق می‌کند. این مکانیزم به طور مستقیم توسط دستگاه کنترل می‌شود و به دقت مورد نظر متخصصین پزشکی را ارائه می‌دهد.
۲. چگونه می‌توان مشکلات مرتبط با مکانیزم داخلی پمپ سرنگ را شناسایی کرد؟
معمولاً دستگاه دارای سیستم‌های هشدار دهنده است که در صورت بروز هرگونه مشکل یا خطا، اعلام می‌کنند. علاوه بر این، تغییرات در عملکرد دستگاه یا وجود نشانه‌های غیرمعمول ممکن است نشانگر وجود مشکلات باشد که نیاز به بررسی و تعمیر دارند.
۳. آیا مکانیزم داخلی پمپ سرنگ قابل تنظیم است؟
بله، بسیاری از پمپ‌های سرنگ امکان تنظیم نرخ تزریق و دیگر پارامترهای مرتبط را فراهم می‌کنند. این امکانات به پزشکان اجازه می‌دهد تا داروها را با دقت و مطابق با نیازهای بیمار تنظیم کنند.
۴. چگونه می‌توان از مکانیزم داخلی پمپ سرنگ مراقبت کرد؟
مراقبت منظم، تعمیرات به موقع و عیب یابی دستگاه در صورت لزوم، می‌تواند از عملکرد بهینه و پایدار مکانیزم داخلی پمپ سرنگ اطمینان حاصل کند. همچنین، رعایت دستورالعمل‌ها و آموزش‌های تامین کننده می‌تواند به جلوگیری از مشکلات مرتبط با این دستگاه کمک کند.
