ایست قلبی ناگهانی یکی از شایع ترین علل مرگ و میر در جهان است که می تواند برای هر کسی، در هر مکان و زمانی رخ دهد. در چنین لحظات بحرانی، تنها راه بازگرداندن ریتم طبیعی قلب، استفاده از دستگاه دفیبریلاتور (AED یا الکتروشوک بیمارستانی) است. اما داشتن دستگاه به تنهایی کافی نیست؛ دانش استفاده صحیح از آن است که جان انسان را نجات می دهد. یکی از مهم ترین مراحل در این فرآیند، نصب صحیح “پدها” روی بدن بیمار است.
اگر پدها در جای اشتباه نصب شوند یا تماس کاملی با پوست نداشته باشند، شوک الکتریکی به عضله قلب نمی رسد و عملیات احیا شکست می خورد. ما در مجموعه رستاک طب پارسه با هدف ارتقای دانش عمومی و تخصصی کادر درمان و امدادگران، در این مقاله به آموزش استفاده از پد الکتروشوک می پردازیم. دانستن این نکات ریز اما حیاتی، مرز بین مرگ و زندگی است.
پد الکتروشوک چیست و چرا کیفیت آن مهم است؟
پدهای الکتروشوک (Defibrillation Pads) صفحات چسبنده ای هستند که به سیم های دستگاه متصل شده و روی قفسه سینه بیمار قرار می گیرند. این پدها دو وظیفه اصلی دارند:
۱. تحلیل ریتم قلب (ECG) برای اینکه دستگاه تشخیص دهد آیا نیاز به شوک هست یا خیر.
۲. انتقال انرژی الکتریکی قدرتمند به درون قفسه سینه.
سطح داخلی این پدها آغشته به یک ژل رسانا است. این ژل باعث می شود جریان برق بدون ایجاد سوختگی شدید روی پوست، مستقیما به بافت های زیرین منتقل شود. اگر بسته بندی پد سوراخ شده باشد یا تاریخ انقضای آن گذشته باشد، این ژل خشک می شود. استفاده از پد خشک باعث ایجاد سوختگی شدید (آرک زدن) روی پوست بیمار شده و بدتر از آن، جریان برق کافی به قلب نمی رسد. بنابراین همیشه از سلامت تجهیزات خود اطمینان حاصل کنید.
مراحل آماده سازی بیمار قبل از چسباندن پد
قبل از اینکه به مبحث آموزش پد الکتروشوک و محل نصب آن بپردازیم، باید بستر کار را آماده کنید. شما نمی توانید پد را روی لباس یا بدن خیس بچسبانید.
۱. برهنه کردن قفسه سینه: زمان در احیا قلبی طلاست. سعی نکنید دکمه های لباس را باز کنید؛ با قیچی موجود در کیف احیا یا با دست، لباس های بالاتنه بیمار را پاره کنید تا قفسه سینه کاملا عریان شود. پد باید مستقیما روی پوست بچسبد.
۲. خشک کردن پوست: آب و عرق رسانای برق هستند. اگر بدن بیمار خیس باشد (مثلا غرق شده باشد یا عرق کرده باشد)، جریان برق به جای عبور از قلب، از روی سطح پوست خیس عبور می کند و اثر درمانی نخواهد داشت. با یک حوله یا لباس، سریعا محل نصب پدها را خشک کنید.
۳. اصلاح موهای زائد: اگر قفسه سینه بیمار بسیار پر مو باشد، پد به پوست نمی چسبد و بین آن ها هوا قرار می گیرد. این وضعیت باعث سوختگی و عدم انتقال شوک می شود. در اکثر جعبه های AED یک ژیلت وجود دارد. سریعا محل نصب پدها را بتراشید. اگر ژیلت ندارید و پد اضافه دارید، یک پد را محکم بچسبانید و سریع بکنید (مانند اپیلاسیون) تا موها کنده شوند و سپس پد اصلی را بچسبانید.
آموزش استفاده از پد الکتروشوک در بزرگسالان (محل دقیق نصب)
استانداردترین روش نصب پد در بزرگسالان (و کودکان بالای ۸ سال یا بالای ۲۵ کیلوگرم)، روش “قدامی-جانبی” (Anterior-Lateral) است. روی اکثر پدها شکل محل نصب کشیده شده است، اما حفظ کردن آن ضروری است:
- پد اول (راست – بالا): این پد باید در سمت راست قفسه سینه بیمار، دقیقا زیر استخوان ترقوه (Clavicle) و سمت راست استخوان جناغ سینه نصب شود.
- پد دوم (چپ – پایین): این پد باید در سمت چپ قفسه سینه، چند انگشت زیر بغل و روی دنده های پایینی قرار گیرد (ناحیه اپکس قلب).
نکته مهم: تصور کنید که می خواهید قلب را بین دو الکترود ساندویچ کنید تا جریان برق قطری از آن رد شود. پدها نباید با هم تماس داشته باشند. هنگام چسباندن، انگشت خود را روی وسط پد بکشید تا مطمئن شوید هیچ حباب هوایی زیر آن نمانده است.
آموزش پد الکتروشوک برای کودکان و نوزادان
در مورد کودکان زیر ۸ سال یا نوزادان، قفسه سینه کوچک است. اگر پدها را به روش بزرگسالان بچسبانید، احتمال دارد لبه های پدها به هم برخورد کنند. این اتفاق باعث “اتصالی کوتاه” می شود و دستگاه آسیب می بیند و شوک به قلب نمی رسد. در این شرایط باید از روش “قدامی-خلفی” (Anterior-Posterior) استفاده کنید:
۱. پد اول: دقیقا در وسط قفسه سینه کودک (روی جناغ) و بین دو نوک سینه قرار می گیرد.
۲. پد دوم: دقیقا در پشت کودک، بین دو کتف (ستون فقرات) چسبانده می شود.
بسیاری از دستگاه های مدرن دارای پدهای مخصوص کودکان هستند که انرژی شوک را کاهش می دهند. اگر پد کودک نداشتید، می توانید از پد بزرگسال استفاده کنید اما حتما از روش چسباندن جلو و پشت استفاده کنید.
چالش ها و نکات ایمنی در نصب پدها
در فرآیند آموزش استفاده از پد الکتروشوک، باید شرایط خاص را هم در نظر بگیرید:
۱. بیماران دارای ضربان ساز (Pacemaker):
اگر روی سینه بیمار (معمولا سمت راست یا چپ بالا) یک برجستگی سفت زیر پوست دیدید که جای بخیه قدیمی دارد، احتمالا باتری قلب است. هرگز پد را مستقیما روی باتری نچسبانید زیرا باعث خرابی باتری و عدم کارایی شوک می شود. پد را حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر پایین تر یا کنارتر از باتری نصب کنید.
۲. برچسب های دارویی:
برخی بیماران قلبی از برچسب های نیتروگلیسرین یا سایر داروها روی پوست سینه استفاده می کنند. اگر شوک را روی این برچسب ها اعمال کنید، باعث سوختگی شدید و انفجار خفیف می شود. حتما قبل از چسباندن پد، این برچسب ها را جدا کرده و محل را خشک کنید.
۳. زیورآلات و گردنبند:
فلزات رسانا هستند. اگر گردنبند فلزی در مسیر پدها باشد، باعث سوختگی می شود. لازم نیست گردنبند را پاره کنید، فقط کافیست آن را به سمت گردن هل دهید تا از محدوده پدها دور شود.
نگهداری و انقضای پدها؛ نکته ای که نادیده گرفته می شود
شاید تعجب کنید اما پدها تاریخ انقضا دارند. این تاریخ معمولا روی بسته بندی درج شده است و مربوط به عمر مفید “ژل رسانا” و “چسب” پد است. نگهداری پدها در آمبولانس زیر آفتاب شدید یا سرمای زیاد، عمر آن ها را کم می کند. تیم فنی رستاک طب پارسه توصیه می کند که مسئولین تجهیزات پزشکی و تکنسین های اورژانس، به صورت ماهانه تاریخ پدها را چک کنند. پد خشک شده نه تنها نمی چسبد، بلکه مقاومت الکتریکی بالایی ایجاد می کند که مانع از عبور جریان حیاتی شوک به قلب می شود. همیشه یک جفت پد یدک در کنار دستگاه داشته باشید.
خرید انواع پد الکتروشوک استاندارد
آیا تاریخ انقضای پدهای دستگاه شما نزدیک است؟ یا نیاز به تجهیز آمبولانس و مرکز درمانی خود دارید؟ برای مشاهده انواع پدهای الکتروشوک بزرگسال و اطفال، سازگار با برندهای مختلف و دریافت مشاوره تخصصی، همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید.
جمع بندی
در لحظات پر استرس احیا (CPR)، دانش شما ابزار شماست. دانستن محل دقیق نصب پدها، تمیز کردن سطح پوست و رعایت نکات ایمنی مربوط به کودکان و شرایط خاص، کلید موفقیت در استفاده از دفیبریلاتور است. به یاد داشته باشید: لباس را پاره کنید، بدن را خشک کنید، موها را بزنید و پدها را محکم در جای صحیح (بالا-راست و پایین-چپ) بچسبانید.
ما در رستاک طب پارسه متعهد هستیم که با تامین باکیفیت ترین پدهای الکتروشوک و تجهیزات جانبی، زنجیره بقا و نجات بیماران را مستحکم تر کنیم. کیفیت تجهیزات ما، ضامن مهارت شماست.
سوالات متداول
